Aleksandra Glovacki: Rubište

Radnja komada Ninoslava Đorđevića dešava se danas, u nekom srpskom staništu, o čijem položaju, fizičkom ali i metaforičnom, najslikovitije govori samo njegovo ime – Rubište. U Rubište stiže ekipa krim policije jer je jedno desetogodišnje dete nestalo, dok je njegova majka, sva krvava, pronađena sledećeg jutra. Majka je u početku jedina osumnjičena za pretpostavljeno ubistvo, da bi se istraga proširila i na oca. U isto vreme, posle deset godina izbivanja, u Rubište stiže i Marija, da pokuša da ozdravi, da povrati ono što je nekad davno na tom mestu izgubila – mogućnost da bude majka. Kroz čitavu dramu, do samog kraja, razlažu se odnosi majka – dete, odnosi koji kao po pravilu ne rađaju život, već smrt samu, u različitim vidovima. Od abortusa, kao ukidanja same mogućnosti života, preko ubistva, do životarenja u emotivnoj hladnoći, odnosno u neljubavi kao smrti duše. Ta takva majka je u isto vreme i posledica i uzrok; mučena i do krajnosti isponižavana od muškarca koga želi da zadrži – što se vidi kroz odnos Devojke i Dragana,  – ili prodata od rođenog oca starcu koji je siluje – što je Marijin slučaj, ona ne može nego da se pretvori u čudovište, koje zatim rađa ćerke koje mrzi ili sinove koji će nastaviti da mrze žene… Taj svet začaranog kruga neljubavi, nepoštovanja, licemerja i surovosti, svet u kojem su deca, kao simbol budućnosti, unapred osuđena na nepostojanje, svet je Rubišta ili ruba sa kojeg se pada direktno u provaliju, jer za takav put dalje ne postoji.

Samu priču Ninoslav Đorđević smešta na rub između realnog i nadrealnog, uz diskretne iskorake u nadrealno, kroz glas nerođenog ili ubijenog deteta, kroz glas majke koja ćuti, ili fizičkim otkrićem grobova metaforično ubijene dece. Osim dramaturški dobro razvijene priče sa precizno određenim likovima i spretno građenog saspensa, autora odlikuje neutralni odnos prema akterima, odnos hroničara koji niti sudi, niti presuđuje tim likovima dovoljno kažnjenim sopstvenim životima.

Kokan Mladenović svojom režijom naturalistički i drastično vizuelizuje njihove mračne postupke, pocrtava krivicu krivaca, i za razliku od pisca izražava svoje jasno gađenje nad njima. Scenska sredstva su svedena, sa povremenim artificijelnim akcentovanjem, kao što je umanjeni električni auto crevene boje, kojim je Marija iz Beograda stigla u rodni kraj, a koji sve vreme prati njeno kretanje. Ili sok od paradajza kojim se Devojka poliva tokom silovanja. NA praznoj sceni likovi vuku karuce sa zemljom (uobičajeno je vrhunsko scenografsko rešenje Vesne Popović), vuku tu zemlju koja im je i poreklo i kraj, u koju skrivaju svoje tajne, koju večito prekopavaju tražeći da ih nahrani, a jedino što pronalaze su grobovi sopstvene dece. Vuku je kao marva – što i jesu.

Odličan ansambl Šabačkog pozorišta pojačan je istim takvim gostima, pa Rubište vrhunski predstavljaju Saša Torlaković kao Inspektor, Milica Janevski kao Marija, Aleksandra Pleskonjić njena majka, Aneta Tomašević luda Stanika, Kristina Pajkić Devojka, Dragana Radojević dečakova majka, Sonja Milojević kao seoska izvršiteljka abortusa, Zoran Karajić kao Čiča silovatelj, Ivan Tomašević kao svuda prisutni, Strahinja Barović kao Dragan, Ljubiša Barović kao otac dečaka i drugi, uz posebno isticanje Slobodana Petrovića Šarca, kao maloumnog prijatelja nestalog dečaka.

’’Rubište’’ je ozbiljna, snažna predstava, kojom Šabačko pozorište nastavlja svoju uspešnu seriju, a koju su Beograđani imali priliku da pogledaju u Narodnom pozorištu.

Aleksandra Glovacki
Ars, artifex Programa 202 Radio Beograda

Kritika je deo projekta „Kritičarski karavan“ koji realizuje Udruženje pozorišnih kritičara i teatrologa Srbije, pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture i informisanja.